Peirons d'Aśoka

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Lipi d'Aśoka en Vaishali.

Os peirons d'Aśoka u lipi son peirons decoratos con fins propagandisticas que fan a suya aparición baixo o reinato d'Aśoka en a India en o sieglo III aC. Son una d'as primeras manifestacions artisticas duraderas de l'arte indio por estar de piedra.

A denominación lipi en tiempos d'Aśoka parix relacionata con a denominación en persa (dipi) diferent d'as denominacions en as luengas indoarias actuals. Un pilar de fusta (y por extensión un peirón) ye en a simbolochía hindú un puent entre o divín y l'humán, concentran as corrients enercheticas de l'universo y potencian toz os rituals machico-relichiosos. Aśoka lis dió un contenito budista, politico y propagandistico.

Os mes famosos son esculpitos en una piedra d'arena fina de tono ivorenco (a millor d'a India provién d'as pedreras de Chunar, en Uttar Pradesh), pulimentata pareix alabastro. Ixos peirons pueden tener una base. O cabalto puet estar un vertiz, por o que o diametro se da menor asinas como se puya. En a parte inferior, a una altura que se i puet leyer ye l'edicto. Bi ha un enorme chapitel en forma de flor de loto cerrata y invertita sobre o que descansa una losa circular que soporta a un animal. L'eixemplo mes famoso y difundito de lipi ye o de Lipi de Sarnath, (lugar d'o primer sermón de Buda). Fue o simbolo de l'Imperio Maurya, y tamién d'a India actual, Jawaharlal Nehru lo trigó como simbolo d'a India independient (por no haber-ie que estos dos intes d'unificación y independencia india).