Pasau perfecto simple d'indicativo en aragonés

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Tiempos verbals
en aragonés
Modo indicativo

Present
Pasau perfecto simple
Pasau perfecto perifrastico
Pasau imperfecto
Pasau perfecto composau
Pasau anterior
Pasau plusquamperfecto
Futuro
Futuro perfecto
Condicional
Condicional perfecto

Modo subchuntivo

Present
Pasau imperfecto
Pasau perfecto
Pasau plusquamperfecto

Modo imperativo
Impresonals

Infinitivo simple
Infinitivo composau
Participio
Cherundio

O pasau perfecto simple d'indicativo indica accions que s'han rematau en o pasau y que no son necesariament relacionadas con o estau de feitos d'a situación present.

A forma que se considera mes cheneral en l'Alto Aragón ye:

persona 1ª Conchugación 2ª Conchugación 3ª Conchugación
1ª Sing. Aduyé Deb Part
2ª Sing. Aduyés Debiés Partiés
3ª Sing. Aduyó Deb Part
1ª Plur. Aduyemos Debiemos Partiemos
2ª Plur. Aduyetc Debiez Partiez
3ª Plur. Aduyoron/Aduyón Debioron/Debión Partioron/Partión

O pasau perfecto simple presenta variants dialectals d'intrés. En aragonés oriental se fa servir o Pasau perfecto perifrastico común en a Edat Meya en as luengas galorromanicas, que se fa con o infinitivo d'o verbo seguindo a lo present d'o verbo ir como auxiliar (pero con im y iz substituyius por vam y vaz).

A zaguers d'o sieglo XX y principios d'o sieglo XXI l'aragonés ye en camín de desapareixer y ye cada vegada mes restrinchiu a zonas a on precisament ye o pasau perfecto perifrastico a forma usual. Por ixo bi ha propuesta que se pueda fer servir en aragonés común.

En bella variedat d'aragonés y en luengas d'arredol bi ha bels verbos irregulars en o pasau perfecto simple que tienen a silaba accentuada en a radiz en cuenta de tener-la en a desinencia personal, ye por ixo que se dicen "pasaus fuertes". Son pasaus tipo yo fice, ellos túvon d'os verbos fer, tener, haber, trayer, etc...Representan un problema d'interpretación, pus en bella parla d'as vals axials bien conservadas y arcaizants como o belsetán, no se troban.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]


O pasau perfecto simple d'indicativo en aragonés y atras luengas romances
pasau perfecto simple d'indicativo en galaicoportugués | pasau perfecto simple d'indicativo en astur-leyonés | pasau perfecto simple d'indicativo en castellano | pasau perfecto simple d'indicativo en aragonés | pasau perfecto simple d'indicativo en catalán | pasau perfecto simple d'indicativo en occitán | pasau perfecto simple d'indicativo en francés | pasau perfecto simple d'indicativo en italiano | pasau perfecto simple d'indicativo en rumano