Ostavals-Asme

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Ostavals-Asme
Ostabat-Asme
Comuna de Francia
Escudo d'armas
Ostavals
Ostavals
Estau
 • País
 • Rechión
 • Departam.
 • Districto
 • Cantón
 Francia
Euskal Herria
Nueva Aquitania
Pireneus Atlanticos
Bayona
País de Bidaixon, Mixa y Ostavals
Superficie 15,26 km²
Población
 • Total
 • Densidat

214 hab. (2013)
15,01 hab/km²
Altaria
 • Maxima
 • Minima

440
66
Codigo postal 64120
Codigo INSEE 64437
Coordenadas
Ostavals-Asme ubicada en Francia
Ostavals-Asme
Ostavals-Asme
Ostavals-Asme en Francia

Ostavals-Asme (Izura-Azme en basco; Ostabat-Asme en francés) ye un municipio francés, pertenexient a la rechión de Nueva Aquitania, a lo departamento de los Pireneus Atlanticos. Ye capital de la comarca Tierra d'Ostavals, Oztabarre u Pays d'Ostabarret de la Baixa Navarra.

Historia[editar | modificar o codigo]

Dende lo sieglo X Ostavals ye una localidat important de lo Camín de San Chaime. En la crucillata de diferens camins se trobaba en lo corazón d'un dispositivo de peache. En 1350 bi heba dos hostals, dos hespitals y una vintena d'albergues pa acullir dica 5000 pelegrins.

Cremata en las guerras de relichión, en 1607 Enrique IV de Francia autorizó la costrucción d'un mercato y tener una feria anual como « principale ville de commerce et de passage de notre dit Royaume de Navarre et Pais souverain de Béarn ».

Ostavals y Asme s'achuntoron lo 13 de chunio de 1841.

Nombre[editar | modificar o codigo]

Lo toponimo Ostabat (o millor escrito Ostavath), que significaría en occitán gascón Val d'Hosta u Hosta Val, amanexeba baixo las formas Ostebad (1167, cartulario de Sorde, pachina 45), Ostavayll (sieglo XII, colección Duchesne, volumen CXIV, fuello 161), Aussebat (1243, rôles gascons), Ostabailles (1383, títols de la Cambra de Comptos), Sent-Johan d'Ostabat (1469, capítol de Bayona), Ostabag e Hostabat (1472 pa estas dos formas, notarios de Labastida-Villafranca, numero 2, fuelllo 22) e Nostre-Done de l'espitau d'Ostabat (1518, capítol de Bayona). Aimery Picaud escribió en la suya Guía de lo Pelegrín que tres camins de San Chaime confluiban Ad hostavallam. Por lo que parix en gascón sería Ostabat (o millor escrito Ostavath) y en atras formas d'occitán Ostavals.

Como perteneixió a lo reino de Navarra se conoix un exonimo nabarroaragonés. S'escribiba Ostavals u Ostauals (la U y V no yeran allora letras diferens) en una carta de omenache atorgata por Arnaldo de Luxa a fabor de lo rei Sancho lo Fuerte cuan este tornó la villa que allora teneba lo nombre de l'actual comarca.

quando me tornastes esta villa de Ostavals a tal aviniença fiz con vos que io non faga fortaleza

Tamién lo trobamos en lo libro Peajes nabarros Pamplona (1351), Tudela (1365), Sangüesa: ¨

Arnauton de Ostavals

Lo toponimo Asme amanexeba baixo la forma Azme en 1481 en lo capítol de Bayona.

Demografía[editar | modificar o codigo]

Datos de población
1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
326 302 332 376 438 424 630 569 588

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
518 501 465 426 414 426 394 381 398

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
385 382 394 341 436 400 365 356 308

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2011
278 256 256 235 219 229 - - -

Ta os censos dende 1962 dica 1999, a población legal corresponde a la población sin duplicidaz seguntes define l'INSEE.


Patrimonio cultural[editar | modificar o codigo]

Patrimonio relichioso[editar | modificar o codigo]

La cruz de Chibraltar, en la crucillata de Chibraltar (tamién clamata crucillata de Saint Sauveur) on los tres camins se troban, ye situata en lo cuello entre los monts de Saint Salvador y Soyarce.

La capiella d'Elizafio s'alza a man de la crucillata. Estió sinyalata dimpués de 1964 con una losa con sinyals pa orientar-se y una estela discoidal como las que se troban en los cementerios bascos. Se i achuntan los camins clamatos Via Turonensis, por Garis, Via Lemovicensis, por Sauveterre y Via Podensis por Navarrench. Lo nombre de Chibraltar no tien garra relación con la ciudat homonima, y se crei que ye de lo basco Xibaltarre (campamento de chitans), u una deformación basca de lo latín SALVATORE.



Comunas d'o cantón d'o País de Bidaixon, Mixa y Ostavals
Aiziritze-Gamue-Zohazti | Akamarre | Amendüze-Unaso | Amorotze-Zokotze | Arberatze-Zilhekoa | Arboti-Zohota | Arhantsusi | Armendaritze | Arüe-Ithorrotze-Olhaibi | Arrueta-Sarrikota | Aiherra | Behauze | Behaskane-Laphizketa | Burgue-Erreiti | Bithiriña | Bidaixon | Bunuze | Donaixti-Ibarre | Donamartiri | Donapaleu | Donostiri | Domintxaine-Berroeta | Erango | Etxarri | Gabadi | Garrüze | Heleta | Hozta | Ibarrola | Iholdi | Ilharre | Irisarri | Izturitze | Jutsi | La Bastida de Clarença | Labetze-Bizkai | Landibarre | Larzabale-Arroze-Zibitze | Larribarre-Sorhapürü | Lekorne | Lekuine | Lohitzüne-Oihergi | Lüküze-Altzümarta | Martxueta | Mehaine | Mixa | Oragarre | Ostankoa | Ozaraine-Erribareita | Ostavals-Asme | Pagola | Suhuskune