O Lumo de Ranyín

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
O Lumo de Ranyín
Lugar d'Aragón
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
 • Municipio
Lugar
 Aragón
 Uesca
Sobrarbe
A Fueva (municipio)
Partiu chudicial Boltanya
Población
 • Total

12 hab. (2011)
Altaria
 • Meyana

720 m.
Distancia
 • 127 km
 • 17 km
 • 4 km

enta Uesca
enta l'Aínsa
enta Tierrantona
Codigo postal 22337
Patrons Asumpción de María
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau

Balbastro-Monzón
Sobrarbe-Ribagorza
Ríos A Usía
Coordenadas
O Lumo de Ranyín ubicada en Aragón
O Lumo de Ranyín
O Lumo de Ranyín
O Lumo de Ranyín en Aragón

O Lumo de Ranyín (/o'lumo.ra'ɲin/; oficialment, en castellano, «El Humo de Rañín»[1]) ye un lugar aragonés en o municipio d'a Fueva, en a comarca de Sobrarbe y a provincia de Uesca. A suya población ye de 12 habitants (2011[1]).

O Lumo yera una d'as dos aldeyas que tradicionalment teneba Ranyín dica que o municipio que o dito lugar aplegaba se va fundir con o municipio de Moriello de Monclús a mitat d'o sieglo XIX. O Lumo de Ranyín se troba en a baixant d'a sierra de Campanué cara t'a Fueva, con una espuenda por a cara norte d'o nuclio que baixa ta o barranco d'a Usía. O vivero de a Usía ye en o puerto de Foradada, a poca distancia alto de o Lumo y de Ranyín, y por a man que istes lugars se troban encara forma un poquet de vallón por o que se puede decir que en respective a o barranco, o lugar d'as Corz se troba en a cuentra. Bels 2 kilometros mas ta labaixo, en pasando por a Lueza, o barranco s'escorriche en dirección sud y esnaviesa ta Tierrantona y a fondonada natural que ye a Fueva.

En o Lumo de Ranyín i ha dos casals fuertes, que son Casa Solano, con o patio tot de vueltas, y Casa Fantoba (S. XVI[2]), que tiene una torre ta defensa. A ilesia ye una construcción d'o sieglo XVII u XVIII,[2] y ye consagrada a Sant Chuan Baptista.

Toponimia[editar | modificar o codigo]

Una teoría afirma que a palabra «lumo» sería en verdat un apocope de dos palabras iberas, «LUR» y «UMO», que significarían «tierra» y «grasa», a traviés de bella forma de tipo «lu'umo» («tierra fértil»).[3] Isto, d'alcuerdo con l'autor d'a teoría, valdría mismo ta o Lumo de Muro como ta o Lumo de Ranyín, pus os dos lugars presentan buenas fincas a man de dos corsos d'augua que de siempre as habrían feito fácils ta meter de regano.[3] O toponimo oficial «El Humo de Rañín», en castellano, se va creyar por una mala interpretación d'a prenunciación local d'a palabra aragonesa «Lumo», en interpretando-la como «L'Umo» u «L'Humo» por una error.

Manimenos, unaltra teoría diz que o nombre de o Lumo de Ranyín (por o costumbre altoaragonés d'eludir a preposición, se prenuncia «O Lumo' Ranyín») dimana d'a palabra latina «<LUMBUS» y no pas de o fumo u de garra palabra pre-indoeuropegua.

Demografía[editar | modificar o codigo]

Evolución demografica
1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - - - - - 13 13 13

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
13 12 12 12 12 12 11 11 12

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
- - - - - - - - -

1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Imáchens[editar | modificar o codigo]

Fiestas[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]