Musica folk

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Folk
Orichens musicals: Musica popular
Orichens culturals: En tot o mundo
Instrumentos comuns: Instrumentos tradicionals
Popularidat: Popular en toz os países
Enlaces
Categoría:Musica folk

Musica folk ye a musica d'alazet popular u tradicional, naixita d'o pueblo. Muitas vegadas as melodías (y mesmo as parolas) son d'autor desconoixito. En atros casos, naixen nuevas melodías feitas con instrumentos tradicionals, que tamién se fan populars. Y tamién en son as cancions tradicionals apanyatas como millor vei o suyo autor u autors.

A musica folk cabo cuan ye clamata tamién musica popular, musica tradicional u musica d'o mundo ("world music", en anglés).

A musica folk en Aragón[editar | modificar o codigo]

O folk aragonés actual s'enceta en 1978 con Luis Fatás, Chema Peralta, Pedro Peralta, Pedro Savirón y Ernesto Ángel, os components d'o grupo Chicotén, que rechiroron en os cancioneros aragoneses d'as tres provincias (Arnaudas de Teruel, Mingote de Zaragoza y Mur Bernad de Uesca) ta mirar de rescatar as musicas tradicionals que se facioron en Aragón en os sieglos precedents. Recullioron tamién bella cosa d'instrumentos como gaitas, flautas, acordions, bandurrias, donzainas... y chicotens. D'iste zaguer instrumento prenioron o nombre, que tamién en dioron a o suyo solenco disco.

La Orquestina del Fabirol

Eduardo Paz (La Bullonera) publicó un disco, Del folclore aragonés, dedicato a Arnaudas, pero o suyo treballo no bi estió guaire espardito.

Dimpués, en os 80 apareixerían Hato de Foces, La Orquestina del Fabirol, Biella Nuei u Cornamusa, cambeando l'esdevenir d'o folk aragonés.

A revolución arribó d'a man de Ixo Rai! en os anyos 90, con o suyo folk "mondongo".

En o folk mas tradicional, s'han feito treballos como Monegros u Camilo, os dos de Biella Nuei; o primer sobre musicas d'ixa redolada y o segundo, dedicato a o donzainer de Las Parras de Castellot Camilo Ronzano y ta la donzaina en cheneral, u como o disco de Noel Vallés; u as cancions de Sobrarbe, interpretatas por La Ronda de Boltaña; os treballos d'Escandallo (Ibdes); o disco Á ixena, gravato en vivo en o Rincón de Goya y cantato en aragonés; os treballos d'os Titiriteros de Binéfar, u de Tresena. Tamién La Birolla en ha feito belún.

Cal cuaternar os treballos realizatos por o Grupo Val d'Echo, os Dulzaineros del Bajo Aragón, Ángel Vergara, Eraje, Fagüeño u l'Asociación de Gaiteros de Aragón. Atro grupo que arrocla musicas aragonesas y de tierras atlanticas (Bretanya, Escocia, Irlanda...) ye O'Carolan, liderato por Miguel Ángel Fraile.

Muitos grupos u cantaires continan a labor d'espardir a musica folk aragonesa, como Prau, Lurte (con Pepín Banzo), Ignacio Alfayé, Déchusban, Borina, A Cadiera Coixa, La Chaminera (con Ángel Vergara), Zarrakatralla Folk, Os Chotos (antis A Ronda d'os Chotos d'Embún), Zicután, Olga y los Ministriles, Cierzo de albada, Gaiters de Chaca, Boira preta, Banda de gaitas de boto, Astí queda ixo!, Gaiters de Morropreto, Chundarata!, A Borina Moncaína, Lobaparda, Tirurirus Free u Xera d'abiento.

Instrumentos tradicionals aragoneses[editar | modificar o codigo]

Trompa de Ribagorza

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]