Hansa

De Biquipedia
(Reendrezau dende Liga Hanseatica)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Rota comercial d'o Ligallo Hanseatico

A Hansa Teutonica u Ligallo Hanseatico estió una asociación de comerciants alemans que monopolizoron o comercio exterior d'Alemanya en a Edat Meya a traviés de l'eixe Bruches-Lübeck-Novgorod, por a Mar Baltica y Mar d'o Norte.

Antecedents[editar | modificar o codigo]

Os comerciants alemans s'heban refirmato en os prencipes d'o norte d'Alemanya, que los aduyoron a fundar Lübeck en 1159, negocioron un tractau con os habitants d'a isla de Gotland, on en 1161 establioron a factoría de Visby. En 1173 plegoron a un alcuerde con Suecia. A superioridat tecnica y unas millors condicions de navegabilidat y tonelache d'os baixels eliminoron a escape a competencia estranchera. Esta actividat comercial se refirmó en a expansión alemana enta l'este, que tenió como resultato a colonización y dominio d'o sud y este d'a Mar Baltica con a fundación de Riga, (1201) Rostock, (1218), Dorpat, (1224) Wismar, (1228) Tallinn, (1230) Stralsund, (1234) Stettin, Elbing (1237) y Danzig (1238). Tamién en a Mar d'o Norte, on comerciants de Colonia y Bremen dende muito enantes comerciaban con Anglaterra y Noruega, concurrioron comerciants de Westfalia, Saxonia y Mar Baltica, dende o sieglo XIII. Una vegata que eliminoron a competencia danesa con a batalla de Borhöved en 1227 as ciudaz y comerciants encomenzoron a asociar-sen.

Orichens[editar | modificar o codigo]

Establimiento de l'alianza entre Lübeck y Hamburgo en 1241

Lübeck y Hamburgo firmoron un alcuerde en 1241 que se considera l'orichen d'o Ligallo Hanseatico por estar seguito d'alcuerdes pareixitos con atras ciudaz. A lo prencipio a seu estió en Visby (Gotland), pero a meyatos d'o sieglo XIII o progresivo uso de documentos fació que os mercaders itinerants que gosaban aplegar-sen en Visby fuesen substituyius por una dirección centralizata en as ciudaz d'o norte d'Alemanya. D'esta traza a primitiva asociación de comerciants se convertió en una confederación de ciudaz. Estas ciudaz obtenioron factorías privilechiatas permanents en Bruches, Novgorod, Bergen y Londres y con ixo monopolizoron o comercio en o Norte d'Europa.

Organización[editar | modificar o codigo]

A dirección central d'o ligallo pasó de feito a Lübeck, on periodicament dende 1356 celebroron as asambleas d'a organización, que creyoron o reglamento y normas de caracter economico que heban de respetar os asociatos. A Hansa no disposaba d'autoridat chudicial y no alcordó o pago d'impuestos que en pocas ocasions. A las asambleas chenerals concurriban os delegatos d'os consellos d'as ciudaz hanseaticas. A vegatas se celebraban asambleas rechionals convocatas por bellas ciudaz. Plegoron a fer parte d'a Liga Hanseatica unas 90 ciudaz.

Función economica[editar | modificar o codigo]

Os comerciants d'a Hansa comerciaban con productos que exportaba Alemanya: a sal de Lüneburg, vin d'o Rhin, cerveza, cerials, y estimuloron a producción de cerials, satisfendo as necesidaz de Noruega y Europa Occidental. Os depositos comercials de Londres y Bruches serviban pa entrar en contacto con o comercio atlantico y mediterranio, d'a on preneban especias, sedas, panyos y lana, que cambiaban por productos d'Alemanya y países d'o norte y este como productos agrarios y pellizos. A suya actividat se basaba en as lumerosas colonias de comerciants alemans que bi heba en toz os países con os que manteneban relacions comercials. A Hansa teneba a lo suyo favor a posición cheografica, a meyo camín entre Europa Occidental y Oriental, o control d'o trafico entre a Mar Baltica y Mar d'o Norte. Tamién yeran importants as comunicacions con o norte enta Escocia y Bergen (on a Hansa montó as suyas industrias de peix salau), y enta Suecia (n'exportaban l'arambre y fierro).

Politica[editar | modificar o codigo]

Bi habió conflictos con Dinamarca y las ciudaz vendas. Bi habió problemas entre as villas de Livonia y as villas prusianas (Danzig). Manimenos as guerras civils escandinavas y la descomposición territorial d'os Países Baixos favoreixioron a suya politica. O ligallo de ciudaz teneba a pretensión de mantener u fer mes grans os privilechios comercials en o estranchero. Pa conseguir estos obchectivos a vegatas recurriban a lo bloqueyo economico contra os países reticents, como esdevenió con exito contra Noruega en 1284 y contra Flandres en 1307-1309. Os daneses preboron de reducir os privilechios d'a Hansa y esto lis dio como resultato dos guerras, entre 1362-1370 y entre 1426 y 1435 con victoria d'as ciudaz alemanas. O poder cheopolitico d'a Hansa yera tan gran que en 1375 y 1438 decidió a succesión en a cadiera reyal de Dinamarca, y en 1397 fació posible a Unión de Kalmar. A Hansa prebó d'examplar l'ambito comercial enta l'ueste y esto li fació estar en guerra contra Castiella en 1419-1443. A competencia con os angleses y neerlandeses en a mar Baltica condució a enfrentamiento armato en 1469-1474 contra Anglaterra y en 1438-1441 contra os Países Baixos. En 1534-1535 Lübeck y bellas ciudaz vendas fuoron derrotatas por Dinamarca. En 1563-1570 a Hansa y os daneses facioron guerra contra Suecia, pero no podioron liberar d'o control sueco o suyo comercio con Rusia.

Decadencia[editar | modificar o codigo]

Encomenzó en o sieglo XV y se prolongó dica o sieglo XVII. Ya en a Edat Moderna os sobirans tendioron a favoreixer a competencia y o mercato nacional, o que mermó a posición privilechiata d'a Hansa. O esboldregamiento d'o poder teutón en Livonia y d'as ciudatz d'a Hansa que i heba enfeblió a posición d'a Hansa en a Mar Baltica. As nuevas rutas comercials d'orient ta occident a lo norte y a lo sud d'a zona hanseatica desvalorizoron a suya posición central.

Os holandeses dende o sieglo XV y os angleses dende o sieglo XVI teneban ya prou poder militar pa permitir a os suyos comerciants dreitament con os productors de cerials en a Baltica. A competencia d'os foranos, que gracias a os descubrimientos cheograficos heban adquiesto grans capitals, crebantó ya de pa cutio a solidaridat d'o ligallo de ciudaz. Belunas d'as ciudaz d'a Hansa se'n salioron y conoixioron una floreiximiento mes gran cuan s'ubrioron a atros mercatos, pero atras como Lübeck y as ciudaz vendas querioron mantener a tota costa os privilechios d'a Hansa y periclitoron. A participación en as asambleas se redució y a zaguera convocatoria estió en 1669. Dende alavez a Hansa estió representata por l'alianza de tres ciudaz: Lübeck, Hamburgo y Bremen.