Leyenda d'o Barón d'Espés
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
La leyenda d'o barón d'Espés u d'o sinyor d'Espés ye una versión ribagorzana d'o mito d'o cazataire maldito. O barón d'Espés u sinyor d'Espés yera un mecenas d'o monesterio d'Obarra, apedecato en este monesterio, que dimpués pasó a fer part d'a imachinación popular d'a val d'Isabana.
Bernardo, barón d'Espés, yera de camín ta Obarra cuan sintió uns susurros, provinients de bruixas u duendes, que li deciban:
a Espés no hi tornaràs mes
Bernardo no teneba miedo y contestó:
i la espingarda?
Tornar o no tornar
a Obarra vull anar
Siguió o suyo camín. Poco enantes d'a suya muerte encara podió sentir:
pero no en va tornar
En este inte os tres cans se transformoron en animals furos por un encantamiento y lo matoron fendo-lo a piazos.
Seguntes atras versions os mesmos duendes u bruixas de Turbón lo matoron con as suyas mans. Seguntes Serrano Dolader, que cita a Pedro Lafuente, a lo barón lo matoron os cans d'o monesterio d'Obarra dimpués de que la chent lo apresegasen en o congustro de Croqueta como venganza por pactar con as bruixas pa poder aproveitar-se de cualsiquier muller que querese.
Carlos Francos diz que morió una nueit de tronada en Sant Chuan cuan prebaba de robar o trasoro d'o monesterio. Lo se mincharían os suyos cans u lo se levaría a corrient d'o río. Os viellos d'a vall de Lierp dicen que han visto en Obarra estatuas de cans de piedra en o mausoleu d'o barón.
Jesús Castiella da atra versión d'o dialogo entre o barón y as bruixas:
Si vas a Obarra
a Espés no tornarás mas
-¿En los tres gossos que porto
i l'aspingarda?
Tornar o no tornar
yo a Obarra vull anar
-A Obarra sí, hi va anar
Tamién Eduardo Vicente de Vera en replega una versión en Calibos de Fogaril:
si a Ubarra vas
no i tornarás mes
-Aná u no torná
yo a Ubarra voi a aná
en els gosos que porto
y en l'espingarda