Lenastra
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Una lenastra u lenastro ye una piedra plana y fina ta recubrir os lenatos. As lenastras gosan estar de piedra calsinera u piedra d'arena, pero en puestos de l'Alto Aragón a on se ne puede trobar, s'emplegan de pizarra perque fan menos peso.
As lenastras se quitaban tradicionalment d'as leneras y lienas, picando-ne os estratos mes rectos ta quitar-las con a forma plana que ye tan important ta la suya función. Cuan se posan en o lenato, s'encaballetan unas con altras fendo que l'augua cuan cai en sentito descendent no pueda si que brincar d'una enta l'altra eslizando-se ta fora d'o lenato per tota la baixant.
En as construccions tradicionals, as lenastras se gosaban refirmar con una gleba de buro en a base per a on contactan con o taranato de lastons u tolas sobre los que s'aguantan. En as rechions a on que as leneras no be fan si que arenisca, as lenastras mes grans que se fan d'ixe material feban pesar muito os lenatos tradicionals, y ixo condicionaba la construcción de tot l'edificio, no só que la bastida d'o lenato, perque éste b'heba de poder aguantar muitas toneladas en alto. Per ixo, en As Fuevas de Sobrarbe, o Sarrablo y toz ixes lugars on a cheolochía d'o terreno no be deixa fer lenatos de pizarra, as casas grans son mes robustas en tota la suya estructura que no en as valles d'o Pireneu axial que tienen pizarra.