Khanato de Crimea

De Biquipedia
(Reendrezau dende Khanato de Crimeya)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Khanato de Crimea
قريم يورتى
Qırım Yurtu
1441 — 1783
Situación de Khanato de Crimea
Situación de Khanato de Crimea
Khanato de Crimea en 1600
Capital Bakhchisaray
Idioma oficial Tartaro de Crimea y turco otomán
Relichión Islam sunnita
Gubierno Khanato
 • Formación 1441
 • Anexión a Rusia 1783

O Khanato de Crimea estió un estato que s'estendillaba por a peninsula de Crimea y a redolata d'a Mar d'Azov, que yera gobernato por un khan d'a dinastía Girai y que duró dica 1783, tres sieglos mes que os atros khanatos tartaros, por tener a protección de l'Imperio Otomán.

Arredol de l'anyo 1430 os tartaros de Crimea se deseparoron d'o khanato d'a Horda d'Oro. A dinastía gubernant yera descendient de Chochi. O territorio a lo principio no incluiba a costa meridional de Crimea, on yeran bien establitos os chenoveses, que teneban unas colonias conoixitas como Gazera.

A costa entre Crimea y l'Imperio Otomán yera baixo influencia polaca. Moldavia yera disputata entre Hongría y Polonia. Baixo o reinato de Bayazet Hongría y Polonia reconoixioron a sobiranía otomana de Vlaquia y Moldavia. En 1456 os moldavos ya pagan tributo a los otomans y se fa mes gran en 1480.

Mientres os rusos abanzaban enta l'este os exercito otomán de Mehmet o conqueridor invadió o sud de Crimea y en 1475 s'apoderoron d'as plazas comercials y as fortalezas chenovesas, forachitando a los chenoveses. Mehmet posó baixo protección otomana a lo khanato de Crimea. En 1484 os otomans s'anexionan Buchac, preso a Moldavia.

5 anyatas dimpués d'a conquiesta d'o sud de Crimea, o Khanato de Crimea fació liga con os rusos contra o Khanato d'a Horda d'Oro, y rebló pa desapareixer en 1502.

L'Imperio Otomán consiguió una continidat territorial con Crimea conquerindo a los polaco-lituanos Yedisán, que s'anexionan en 1526.

En as rechions costeras d'a Mar Negra entre Crimea y o Danubio (Yedisán, Buchac y parte de Dobrucha) establioron nogais venitos de l'este d'o Don, a l'igual que en a costa norte d'a Mar d'Azov. Os nogais, nomadas y belicosos, contribuirán a la inestabilidat d'o khanato y dimpués a la conquiesta rusa.

En 1774, dimpués d'una guerra entre rusos y otomans, tractau de Kuchuk-Kainarchi permitió a l'Imperio Ruso una salita a la Mar Negra a l'ueste d'o Dniéper y a tutela d'o Khanato de Crimea, que fue anexionato en 1783. En anyatas vinients muitos tartaros se'n fuoron ta l'Imperio Otomán.

Bibliografía[editar | modificar o codigo]