Khanato Chagatai

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Khanato Chagatai
Цагадайн улс
Tsagadai Khan Uls
1225 — 1687

Situación de Khanato Chagatai
Situación de Khanato Chagatai
Khanato Chagatai en o Sieglo XIII
Capital Almalik y Qarshi
Idioma oficial Mongol y turquico chagatai
Gubierno Monarquía
 • Formación 1225
 • Desaparición 1687

O Khanato de Chagatai ocupaba a cuenca d'a Mar d'Aral, con Transoxiana y part d'o norte d'Afganistán, as estepas a lo norte d'o Tien Xan, a cuenca d'o laco Balkhaix, y a Cuenca de Tarim. Amaneixió como entidat a la muerte de Chinguis Can por l'adchudicación de l'antigo khanato d'os Kara Khitai a lo suyo fillo Chagatai. Se dividió en Transoxiana y Mongolistán. A dinastía Chatagai desapareixió en Transoxiana cuan Tamerlán prenió poder fundando a dinastía Timurida. Tamerlán no podió conquerir Mongolistán y la dinastía Chagatai i gobernó dica que os oiratos conquirioron Caixgaria.

O Khanato Chagatai se puet considerar independient, como os atros khanatos mongols posteriors a la muerte de Chinghis Khan, cuan fue nombrato "Gran Khan" Kublai Khan. O primer khan independient estió Algu, nieto de Chagatai Khan. Se considera o Khanato mongol menos poderoso d'o sieglo XIII, y yera muito vinclato a lo nomadismo en as estepas d'o norte d'o Tien Xan. Os Chagatais perdioron muitos recursos en o intento de conquerir a India entre 1297 y 1327. Transoxiana yera controlata por emirs turquicos y se deseparó en 1334 d'o nuclio d'o Khanato, conoixito como Mongolistán, que no yera tan islamizato. Un khan convertito a lo islam, Tughlik Timur (1347-1363), consiguió unificar o khanato de nuevo achuntando Transoxiana y Mongolistán, pero os habitants de Transoxiana yeran en contra d'os habitants de Mongolistán por no estar musulmans.

Dimpués encomenzoron as conquistas de Tamerlán, y en 1370 Transoxiana se convertió en independient pa cutio. Tamerlán respetaba a los chagatais de Mongolistán porque teneban o prestichio d'estar descendients de Chinguis Khan y representaban a succesión legal. Os chagatais de Mongolistán no reconoixeban garra autoridat moral de Tamerlán, y por ixo Tamerlán lis ninvió ueito expedicions entre 1371 y 1400 sin garra resultato.

Os chagatai teneban como luenga escrita o dito "turquico chagatai", relacionato con o uigur antigo. Recibe esta denominación de chatagai encara que dito turquico chagatai existiba enantes d'os chagatai y lo suyo orichen estió cuan arredol de l'anyo 1000 cuan muitos turquicos de Transoxiana y Caixgar s'islamizoron y se creyó una nueva luenga literaria escrita en alfabeto arabe y con contenitos musulmans. Dica fins d'o sieglo XVI estió a gran luenga literaria turquica y a luenga que prenioron muitos habitants d'Asia Central en a Edat Meya, y que huei ye representata por o diasistema uzbeko-uigur, con dos stándards, o uzbeko y l'uigur.

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

  • Jean Sellier. ATLAS DE LOS PUEBLOS DEL ASIA MERIDIONAL Y ORIENTAL. Acento Editorial.