Filipinas

De Biquipedia
(Reendrezau dende Islas Filipinas)
Republica d'as Filipinas
Repúbliká ng̃ Pilipinas
Republic of the Philippines
Bandera de Filipinas Escudo de Filipinas
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: Maka-Diyos, Maka-Tao, Makakalikasan at Makabansa
(Filipino: «Por l'amor de Dios, a chent, a naturaleza y o país»)
Himno nacional: Lupang Hinirang
Situación de Filipinas
Situación de Filipinas
Capital Manila[1]
Mayor ciudat Quezon City
Idiomas oficials Filipino (tagalo) y anglés1
Forma de gubierno
President
Vicepresidenta
Republica presidencialista
Bongbong Marcos
Sara Duterte
Independencia
- Calendata
- Reconoixita
d'Espanya
12 de chunio de 1898
4 de chulio de 1946
Superficie
 • Total
 • % augua
Mugas
Posición 71º
300.000 km²
0,6 %
1.619 km
Población
 • Total
 • Densidat
Posición 12º
102.798.000
342,66 hab/km²
PIB (PPA)
 • Total (2006)
 • PIB per capita
Posición 25º
US$ 443.369 millons
US$ 5.160
Moneda Peso filipino (PHP)
Chentilicio Filipino/a[2]
Zona horaria UTC+8
Dominio d'Internet .ph
Codigo telefonico +63
Prefixo radiofonico DUA-DZZ / 4DA-4IZ
Codigo ISO 608 / PHL / PH
Miembro de: ONU, ASEAN, APEC, Unión Latina
1 Baixo a Constitución de 1987, l'idioma nacional ye o filipino. Os idiomas oficials son filipino y anglés. Os idiomas rechionals (cebuano, ilokano, hiligaynon, bikol, waray-waray, kapampangan, pangasinan, kinaray-a, maranao, maguindanao, tausug) son os idiomas auxiliars oficials en as suyas respectivas rechions.
O castellano estió luenga cooficial dica 1973. Actualment, ni o castellano ni l'arabe tienen estatus oficial, anque puedan emplegar-se «voluntaria y opcionalment».

A Republica d'as Filipinas ye un estau islenco formau por un archipelago de 7.107 islas situadas alto u baixo a 100 km a lo sudeste d'Asia, en a costa occidental de l'oceano Pacifico.

Muga a l'este con a mar Filipina, a l'ueste con a mar d'a China Meridional, y a lo sud con a mar de Celebes. A lo sud se troban as Molucas y Celebes en Indonesia, a lo sudueste a parti malaya de Borneo y a lo norte ye Taiwán.

As islas se clamoron asinas por os espanyols en honor a o rei Felipe II d'Espanya.

A suya población ye de 102.798.000 habitants (2016) en una superficie de 300.000 km², con una densidat de población de 342,66 hab/km². A capital de Filipinas ye Manila, encara que a ciudat con un numero d'habitants mes gran ye Quezon City.

Politicament, Filipinas ye una republica presidencialista, estando l'actual president d'o país Bongbong Marcos y a suya vicepresidenta Sara Duterte.

Idiomas[editar | modificar o codigo]

Seguntes a Constitución de Filipinas de 1987, o filipino y l'anglés son os solos idiomas oficials. O filipino oficial ye una versión stándard de facto d'o tagalo, charrau en a Gran Manila y atras rechions urbanas. O filipino y l'anglés s'utilizan en o gubierno, a educación, a politica, medios de comunicación, imprentas y en os negocios. A Constitución designa a las luengas rechionals, como o bicolano central, cebuano, ilocano, hiligainón, pampango, pangasinense, tagalo y samarenyo, como idiomas oficials auxiliars. Amás estipula que o castellano y l'arabe han de promover-se de traza voluntaria y opcional. [3] Tamién existen atros dialectos que tienen relevancia y validez rechional.

Cal destacar tamién a influencia de l'idioma castellano en os idiomas actuals sobretot en o tagalo, tamién existe una luenga criolla conoixida como chabacano, charrau principalment en a ciudat de Zamboanga y provincias limitrofes con un numero poco claro de fablants pero seguntes muitas fuents supera ampliament lo millón de parlants.

Relichión[editar | modificar o codigo]

Actualment y seguntes a Constitución filipina de 1987, Filipinas ye un estau aconfesional, ye decir que garantiza a deseparación d'a Ilesia y o Estau, amás d'a libertat de culto ta todas as creyencias relichiosas.

A relichión mayoritaria, con aproximadament un 90 % d'a población, ye o cristianismo introduciu per os misioners espanyols. Aproximadament un 80 % d'os cristians son catolicos, mas d'un 8 % protestants tamién encara conservando a Ilesia Filipina Independient, propia y exclusiva d'os habitants de l'archipelago con uns 2 milions de practicants, y finalment una minoria ortodoxa.

D'as minoritarias a que tiene mas practicants, con un 5,6 % d'a población, ye l'islam, anque tamien existen atras relichions como: o budismo, que ye creixendo rapidament prencipalment a causa de l'augmento d'a immigración dende países practicants, o confucianismo y o taoísmo introducidas por misioners chineses, o xintoísmo introducido por a inmigración chaponesa, l'hinduismo introduciu por comerciants tamils y indonesios, y l'animismo prehispanico d'a población indichena, entre d'atras.

Organización politico-administrativa[editar | modificar o codigo]

Filipinas ye dividida en 17 rechions, 82 provincias, 146 ciudaz, 1.488 municipios y 42.036 barangays (vicos).

As rechions y provincias de Filipinas.

As rechions son divididas cheograficament en tres grupos d'islas: Luzón, Visayas y Mindanao.

Luzón[editar | modificar o codigo]

Mapa Rechión
Capital Provincias
Metro Manila
(Metro Manila)
Manila Garra Provincia
Cordillera Administrative Region
(CAR)
Baguio City
Ilocos-Region
(Region I; Ilocos)
San Fernando
Cagayan Valley
(Region II)
Tuguegarao City
Central Luzon
(Region III)
San Fernando
CALABARZON
(Region IV-A)
Calamba City
MIMAROPA
(Region IV-B)
Calapan
Bicol-Region
(Region V)
Legazpi City

Visayas[editar | modificar o codigo]

Mapa Rechión
Capital Provincias
Western Visayas
(Region VI)
Iloilo
Central Visayas
(Region VII)
Cebu City
Eastern Visayas
(Region VIII)
Tacloban City

Mindanao[editar | modificar o codigo]

Mapa Rechión
Capital Provincias
Zamboanga Peninsula
(Region IX)
Pagadian City
Northern Mindanao
(Region X)
Cagayan de Oro
Davao-Region
(Region XI)
Davao City
SOCCSKSARGEN
(Region XII)
Koronadal City
Caraga
(Region XIII)
Butuan City
Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao
(BARMM)
Cotabato City


Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (de) Das aktuelle Buch der Allgemeinbildung. 550.000 Daten und Fakten. 10.000 Einzelthemen, Bertelsmann Lexikon Institut, 2003, ISBN 3-577-13530-1, p. 612 - 675
  2. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  3. (es)Constitución d'a Republica d'as Filipinas, Articulo XIV, Seccion 7.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Wikisource
Wikisource
En Wikisource bi ha un texto sobre Filipinas.


Estaus d'Asia

Afganistán | Arabia Saudita | Armenia1 | Azerbaichán1 | Bahrein | Bangladesh | Birmania | Bután | Brunei | Cambocha | Cazaquistán1 | Cischordania2 | Corea d'o Norte | Corea d'o Sud | Chapón | Cheorchia1 | Republica Popular de China | Republica de China (Taiwan) | Chipre1 | Chordania | Echipto | Emiratos Arabes Unius | Francha de Gaza2 | Filipinas | India | Indonesia | Irán | Iraq | Israel | Kirguizistán | Kuwait | Laos | Liban | Malaisia | Maldivas | Mongolia | Nepal | Omán | Pakistán | Qatar | Rusia1 | Singapur | Sri Lanka | Siria | Tachiquistán | Tailandia | Timor Oriental | Turquía1 | Turkmenistán | Uzbekistán | Yemen | Vietnam

Dependencias: Akrotiri y Dhekelia | Hong Kong | Islas Cocos | Isla de Nadal | Macau | Territorio Britanico de l'Ocián Indico
1 Perteneix a Europa por razons culturals y historicas, pero cheograficament ye en Asia. 2 Territorios controlaus por Israel y gubernaus por l'Autoridat Palestina.