Bavaro cimbrio

De Biquipedia
(Reendrezau dende Dialecto cimbrio)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Cimbrio
Zimbrisch
Variedaz d'o bavaro

Distribución historica (amariello) y actual (narancha) d'os dialectos cimbrio y mócheno.
Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Parlau en Italia
Lugars principals Roana, Luserna, Giazza, Sappada, Sauris, Timau
Estatus
Atras denominacions {{{atras denominacions}}}
Charradors 2.200
Oficial en
Reconoixiu en {{{reconoixiu}}}
Regulau por
Vitalidat Baixa
Literatura
Escritors principals
Rasgos dialectals Bavaro meridional
Clasificación lingüistica
Indoeuropea
Codigos
ISO 639-1
ISO 639-2
ISO 639-3 cim
SIL

O cimbrio[1] u quimbro[2] (en bavaro Zimbrisch) ye o nombre con que se conoixe a una serie de variedaz dialectals locals de l'idioma bavaro charradas en o nord-este d'Italia. Encara que se gosa clasificar como dialecto austro-bavaro bi ha fuents que sinyalan un posible orichen d'ista luenga en o ya extincto idioma longobardo que se charraba por ista zona y que bel autor clasifica adintro d'as luengas altochermanicas superiors.

As suyas diferencias tanto en gramatica, como en vocabulario y pronunciación lo fan cuasi de tot inintelichible ta os fablants d'alemán stándard u bavaro. A influencia d'as variedaz vecinas d'o italiano en o cimbrio ha estau prou gran.

Historia[editar | modificar o codigo]

O primer rechistro d'as migracions de bavaros enta Verona data d'arredol de l'anyo 1050 (Bayerische Staatsbibliothek Cod. lat. 4547). Os movimientos migratorios continoron mientres os siglos XI y XII.

A teoría de l'orichen longobardo d'os cimbrios fue proposada en 1948 por Bruno Schweizer y atra vegada en 1974 por Alfonso Bellotto.[3] O debate tornó a revivir-lo en 2004 o lingüista cimbrio Ermenegildo Bidese.[4] A mayoría de lingüistas manimenos contina esfendendo a hipotesi d'as migracions medievals (sieglos XI y XII).[5]

A presencia de comunidaz chermanofonas en Italia fue descubierta por os humanistas italianos en o sieglo XIV, qui los asocioron con os cimbrios, pueblo que plegó a la rechión en o sieglo II aC, estando por ixas envueltas cuan s'adoptó l'actual endonimo (Zimbar).

Dialectos[editar | modificar o codigo]

Bi ha tres dialectos prencipals d'o cimbrio en:

En l'actualidat o cimbrio ye en grieu periglo d'extinción debiu d'una man a o stándard italiano que ye a luenga que se fa servir por un regular en a vida publica, y d'atra a la luenga rechional, l'idioma veneciano. S'estima que bi ha arredol de 2.220 parlants de cimbrio.

En o Trentino, d'alcuerdo con o censo de 2001, o primero en que se rechistró a luenga materna d'os censaus, o cimbrio yera charrau por a mayoría d'a población de Luserna (267 personas, o 89.9%). En atros municipios d'o Trentino dica 615 personas declaroron charrar o cimbrio, un total de 882 personas en Trentino.[6]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. Denominación en aragonés como apareixe en Grant Cronica d'Espanya
  2. Denominación en aragonés como apareixe en Historias contra los Paganos
  3. (de) Bruno Schweizer: Die Herkunft der Zimbern. In: Die Nachbarn. Jahrbuch für vergleichende Volkskunde 1, 1948, ISSN 0547-096X, S. 111–129.; Alfonso Bellotto: Il cimbro e la tradizione longobarda nel vicentino I. In: Vita di Giazza e di Roana 17-18, (1974) S. 7–19; Il cimbro e la tradizione longobarda nel vicentino II. In: Vita di Giazza e di Roana 19-20, (1974) S. 49–59.
  4. (de) Ermenegildo Bidese Die Zimbern und ihre Sprache: Geographische, historische und sprachwissenschaftlich relevante Aspekte. In: Thomas Stolz (ed.): Kolloquium über Alte Sprachen und Sprachstufen. Beiträge zum Bremer Kolloquium über „Alte Sprachen und Sprachstufen“. (= Diversitas Linguarum, Volume 8). Verlag Brockmeyer, Bochum 2004, ISBN 3-8196-0664-5, S. 3–42.Webseite von Ermenegildo Bidese
  5. (de) James R. Dow: Bruno Schweizer's commitment to the Langobardian thesis. In: Thomas Stolz (Hrsg): Kolloquium über Alte Sprachen und Sprachstufen. Beiträge zum Bremer Kolloquium über „Alte Sprachen und Sprachstufen“. (= Diversitas Linguarum, Volume 8). Verlag Brockmeyer, Bochum 2004, ISBN 3-8196-0664-5, S. 43–54.
  6. (it) Tav. I.5 - Appartenenza alla popolazione di lingua ladina, mochena e cimbra, per comune di area di residenza (Censimento 2001). Annuario Statistico 2006. Provincia Autonoma de Trento, 2007


Variedatz d'o bavaro
Bavaro septentrional | Bavaro central | Bavaro meridional