Cono de dechección

De Biquipedia
(Reendrezau dende Conos de dechección)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Cono de dechección en a versant norte d'os Pireneus.

Un cono de dechección u ventallo aluvial ye un aria cuasi semicircular con cierta pendient que se forman en o puesto on un torrent desemboca en una val ampla correspondient a la ribera d'un río u a una plana que bi ha chunto a la marguin d'un macizo montanyoso.

L'augua d'os torrents ye procedent d'as plevias estacionals, o mayenco, u gran tronatas ocasionals y baixa con muita enerchía por as costeras d'a compleganza de recepción, dica plegar a la canal de desaugüe, por on circula a gran velocidat dica plegar a una plana on s'estendillan de sopetón por una superficie mes gran, perdendo velocidat y doncas l'anterior capacidat de transporte que teneban. En consecuencia se produce a sedimentación d'os materials erosionatos auguas ent'alto ocupando os sedimentos un aria con forma de ventallo u semicircular con marguins equidistants respecto a lo cabo d'a canal de desaugüe.

Os materials d'o cono de dechección presentan texturas de gran diferent depenendo d'o luent que sigan d'a canal de desaugüe. Os cantals se presentan a man d'a salita d'a canal de desaugüe (aria proximal) y as archilas bien luent d'ixa canal en as marguins d'o cono (aria distal).

A unión d'uns cuantos conos de dechección forma un deposito de semontano, una banda contina de sedimentos a lo piet d'un macizo montanyoso, una sierra u un cinglo. Os depositos de semontano presentan una superficie con cierta inclinación dita glacis.

En países con desembolique urbanistico y turistico incontrolato como Espanya con una ordinación d'o territorio no siempre bien feita s'ha plegato a construir casas y infraestructuras en os conos de dechección. Dimpués se i han feito grans desferras por os aguaduitos u barrancatas d'os torrents. Un eixemplo prou conoixito de construcción d'una infraestructura turistica en un cono de dechección lo tenemos en o Camping las Nieves (Biescas), que s'embadinó o 7 d'agosto de 1996 a causa d'una gran tronata, a l'igual que heba esdeveniu unas cincuanta anyatas enantes pero ista vegada con un trachico resultau arrasando o camping. Tamién en Cuart de la Uerba bi ha infraestructuras construitas en conos de dechección, n'este caso una d'as carreras principals y casas.