Charo

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo tracta sobre Charo que ye un lugar en o municipio d'a Fueva. Ta altros usos de «Charo» se veiga Charo (desambigación).
Charo
Lugar d'Aragón
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
 • Municipio
Lugar
 Aragón
 Uesca
Sobrarbe
A Fueva (municipio)
Partiu chudicial Boltanya
Población
 • Total

36 hab. (2011)
Altaria
 • Meyana

800 m.
Distancia
 • 124 km
 • 14 km
 • 3,5 km

enta Uesca
enta L'Aínsa
enta Tierrantona
Codigo postal 22337
Patrons Sant Martín de Tours
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau
 • Parroquia

Balbastro-Monzón
Sobrarbe-Ribagorza
Sant Martín
Coordenadas
Charo ubicada en Aragón
Charo
Charo
Charo en Aragón

Charo (/'tʃaɾo/) ye un lugar aragonés d'o municipio d'a Fueva, en a comarca de Sobrarbe y a provincia de Uesca. A suya población ye de 36 habitants (2011[1]).

Va estar a cabecera d'un municipio, que tamién heba nombre Charo,[2] dica que o van absorver en o municipio de Muro de Roda cara ta 1857.[2][3]

Cheografía y historia[editar | modificar o codigo]

Charo se troba en alto en un sarrato d'o tozal homonimo, en as garras en sud-este, cosirando dende a suya posición a fondonada de a Fueva. Dende o lugar, se vei Tierrantona por debaixo, y tot o solano de Ranyín con os cinco nuclios de población (Ranyin, o Lumo de Ranyín, a Lueza, Solipueyo y Buetas) que o forman, chusto en a cuentra de o barranco d'a Usía.

Se o documenta con o nombre escrito como «Jaro» en os textos medievals, pus que a «i larga» yera la grafía habitual ta o fonema [tʃ] en aragonés medieval. Va estar cabecera de municipio dende os primers censos modernos en 1834[4] dica a suya absorción en o municipio de Muro de Roda en o periodo 1842-1857.[2][3] Tamién feban parte d'o suyo municipio as aldeyas historicas de a Lueza y o Pocino, que con Charo se van achuntar en Muro de Roda. Como toz os nuclios de Muro de Roda, Charo, a Lueza y o Pocino s'achuntón en o municipio actual d'a Fueva en a decada de 1960.[3][5]

Urbanistica[editar | modificar o codigo]

Forman o lugar dos barrios; o mas alto ye mas nuevo y se forma de cualques casas, o barrio d'abaixo ye o nuclio primordial, y tiene una caracteristica forma defensiva. O barrio viello consta d'una carrera sola que l'atraviese, y unaltra que l'arrodeya por o costau de l'este. Todas as casas se troban d'entre ixas dos carreras, presentando o culo a la carrera d'afuera, y con a frontera principal ta la carrera interior, en a que se concaran, por o costau de l'ueste, bellas bordas que cierran a estructura d'o lugar.

D'una forma que recorda muitismo a la estructura d'o Pueyo d'Araguás, a dentrada principal ta lugar ye a que mira ta la fueva de debaixo y pasa por una arcada por debaixo d'o casal fuerte principal, que en Charo ye Casa Baltasar, que por a frontera d'afuera presenta una gran torre barranya de cuatro pisos d'alta que serviba ta guardar l'acceso. L'altra dentrada, menor, yera por o canto an que ye a ilesieta primera, que anque se tracta d'una construcción modesta, d'o sieglo XVI y en l'actualidat destinada ta borda, tiene aspilleras y belaltras formas de defensa ta cubrir a dentrada ta lugar por ixa parte. Ista altra dentrada, anque en l'actualidat ye descubierta, conserva sinyals (una viga rompida) que fan pensar que enantes tamién podeba estar cerrada con bella planta superior fendo arcada por ixe acceso.

A ilesia parroquial de Charo, encara funcional, ye una construcción mas tardana. Se troba desalpartada de lugar bellas docenas de metros, en a baixant d'o sarrato cara t'Aluchán. O campanal se piensa que podría haber estau una torraza d'antes que no torre d'a ilesia.[4]

Topomimia[editar | modificar o codigo]

Seguntes Agustín Ubieto Arteta s'escribe Iaro en 1098, Jaro en fogache de 1495) y 1646, formas lochicas en a grafía medieval, que feba servir a j u a i pa representar l'actual fonema que s'escribe con o digrafo ch. S'escribe Charo dende 1713.

Demografía[editar | modificar o codigo]

Evolución demografica
1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - - - - - 26 25 26

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
27 27 27 27 26 27 30 30 36

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
- - - - - - - - -

1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Imáchens[editar | modificar o codigo]

Fiestas[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]